7 Ekim’den bu yana süren ve jeopolitik gündemde sıkıntıları artıran İsrail-Filistin çatışmaları Husilerin Süveyş Kanalı’na yönelen saldırılarıyla ekonomiye de yeni bir boyut kazandırdı. 2024’te dünyada beklenen enflasyondaki normalleşme gecikebilir. Bu da beklenen faiz indirimlerini de öteleyebilir.
Yemen’de isyancı Husiler, Filistin’e destek amaçlı İsrail’e giden gemileri hedef alarak, 7 Ekim’den bu yana saldırılarını artırdı. Husiler, Babülmendep Boğazı’ndan geçen gemileri hedef alarak, İHA ve roketlerle gemilere saldırıyor.
Yük gemileri, Süveyş Kanalı’na ulaşmak için Babülmendep Boğazı’nı kullanıyor. Ancak saldırılar Evergreen Line ve Maersk gibi dünya devi denizcilik şirketleri başta olmak üzere konteyner gemilerinin rotasını Ümit Burnu’na yönlendirmeye başladı.
Türkiye’de de operasyonlarını devretmesiyle gündeme gelen İngiliz petrol devi BP saldırılar sonrası, Kızıldeniz’deki petrol sevkiyatını durdurduğunu açıkladı.
Değişen rotalar nakliye süresini 10 günden fazla artırarak şirketlere milyonlarca dolara mal oluyor.
Süveyş Kanalı’ndan geçen gemilerin Babülmendep Boğazı’ndan ve Kızıldeniz’den geçmesi gerekiyor. Süveyş Kanalı, özellikle petrol ve sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) taşımacılığında başrolde.
2023 yılının ilk yarısında Süveyş Kanalı’ndan günde yaklaşık dokuz milyon varil petrol nakledilirken, BBC Türkçe’nin aktardığına göre, Avrupa, Orta Doğu ve Kuzey Afrika’ya ithal edilen malların yaklaşık %15’i, rafine petrolün %21,5’i ve ham petrolün %13’ü bu bölgeden geçiyor.
Saldırıların tedarik zincirlerini etkilenmesi beklenirken, S&P Global Market Intelligence tedarik zinciri araştırma bölümü başkanı Chris Rogers, ‘tüketim malları sektörü’ne dikkat çekti.
Rota değiştiren gemilerin, Ümit Burnu’na yönelmesi halinde, ek olarak 3.500 deniz mili yol, 10 gün daha uzun süre ve nakliye maliyetlerinde de artış demek oluyor. Geçen haftalarda bu maliyetin %4 olması müşterilere de yansıyacak. Kaynak: BBC Türkçe
Rota değişimi petrol talebini de, tedarik süresini de artırıyor. Bu da fiyat artışı demek. Fiyatların daha da yükselmesi demek “enflasyon” demek oluyor.
Petrol fiyatlarında değişiklikler şimdilik görece sakin kalıyor. 13 Aralık’ta 72,31 dolar/varilden işlem gören Brent petrol varili 27 Aralık’ta 80 doların hemen üzerinde yer alıyor.
Çözüm için uluslararası bir deniz operasyonu başlatıldı. İngiltere, Kanada, Fransa, Bahreyn, Norveç ve İspanya gibi ülkelerin donanmalarının katıldığı bu operasyona daha fazla ülke katkı için çağırılırken, henüz tüm şirketler ve ülkeler istekli görünmedi.
Drewry konteyner endeksinde önceki iki hafta yaşanan artış, geçen hafta artarak devam etti.
Drewry tarafından yapılan açıklamaya göre, 21 Aralık ile sona eren bir haftalık dönemde 40’lık konteynerin spot navlun fiyatlaması yüzde 9 artışla 1.521 dolardan 1.661 dolara çıktı. Endeks böylece son üç haftada yüzde 19 arttı.
Okyanus navlun enflasyonu yükselirken konteyner fiyatları 10 bin dolara ulaştı. Yaklaşık 105 milyar dolarlık okyanus yükü taşıyan 158 geminin Husilerin saldırılarının devam etme riski nedeniyle Kızıldeniz’den uzaklaştırılmasıyla kargo fiyatları yükseliyor.
CNBC’nin haberine göre, lojistik yöneticilerinin Şangay’dan İngiltere’ye 40 feet’lik konteyner başına 10.000 dolarlık bir okyanus navlun fiyatı teklif ettiler. Geçen hafta fiyatlar 20 feet’lik bir konteyner için 1.900 dolar, 40 feet’lik bir konteyner için ise 2.400 dolar olan fiyatlar şu dönemde Orta Doğu’da teklif edilen kamyon ücretlerinin iki katının üzerinde oldu.
UTİKAD Başkanı Engin, konteyner gemilerinin Süveyş Kanalı yerine Ümit Burnu’ndan geçecek olmasının hem maliyetleri hem de süreleri arttıracağını söyledi.
Güvenlik endişeleri sebebiyle konteyner gemilerinin rotalarındaki değişikliği değerlendiren UTİKAD Başkanı Bilgehan Engin, Süveyş Kanalı’nın ticari gemilerce tercih edilmemesinin devam etmesi durumunda Türkiye’yi çevreleyen taşımacılık koridorlarının etkileneceğini belirtirken, ‘Kısa vadede Doğu Akdeniz’deki limanlarda ve ülkemizin Akdeniz’deki limanlarında konteyner stokunun azalacağını, buna bağlı olarak boş ekipmanın azalmasını ve ihracat navlunlarının yükselmesini öngörebiliriz. İthalatta da benzer bir durum yaşanacaktır. Kahramanmaraş merkezli deprem sonrasında İskenderun Limanı’nın tam kapasiteyle çalışmaya ve operasyona geri dönememiş olmasından dolayı Mersin Limanı’nda ciddi bir yoğunluk vardı ve bu yoğunluk devam ediyor’ dedi.
“Fiyatları yukarı çekecek bir domino etkisini tetikleyebilir”
Ekonomim’deki habere göre, University of California (UCLA) Anderson School of Management’tan Prof. Christopher Tang, ‘Bu, fiyatları yukarı çekecek bir domino etkisini tetikleyebilir’ derken, bazı akademisyenler, enflasyon üzerinde çok az etkisi olabileceği veya hiç etkisi olmayacağı görüşünü aktarıyor.
Alışveriş trafiğinin çok yüksek olduğu tatil sezonunun neredeyse bitmek üzere olduğunu, bunun da bu ürünlerin zaten sevk edildiği anlamına geldiğinin altını çizen uzmanlar olurken, San Francisco Fed verilerine göre, ithal mallar ABD tüketici harcamalarının yalnızca %11’ini oluşturuyor.
Dünyada enerji başta olmak üzere tedarik zincirinde de maliyetlerin yeniden artması ve bozulma, pandemide ve sonrasında Rusya-Ukrayna savaşıyla devam eden süreçteki gibi bir enflasyonist etki yaratabilir. Bu da başta Fed olmak üzere, birçok merkez bankasının yöneldiği parasal sıkılaşmadan çıkışı beklenenden fazla geciktirebilir.
